Veelgestelde vragen over rapport Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten 2018
Wat is het verschil tussen meldingen en tekorten?
De bedrijven die het medicijn in Nederland op de markt brengen (handelsvergunninghouders) en fabrikanten moeten verwachte leveringsproblemen van medicijnen melden bij het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten. Een melding wil gelukkig niet altijd zeggen dat er ook daadwerkelijk een tekort ontstaat. Door op tijd te melden kan in veel gevallen tijdig een oplossing worden gevonden. Dat is in 2018 in bijna alle gevallen gebeurd.
Wat moet worden gemeld bij het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten?
De bedrijven die het medicijn in Nederland op de markt brengen (handelsvergunninghouders) en fabrikanten melden dat:
- Een medicijn voor het eerst of opnieuw in de handel wordt gebracht.
- De handel van een medicijn wordt stopgezet of onderbroken.
- Een mogelijk tekort ontstaat, omdat een medicijn in kleinere of onvoldoende aantallen in de handel wordt gebracht.
- Een fout in de kwaliteit van een medicijn.
Bedrijven geven bij de melding aan of ze een tekort verwachten en wat hiervan de oorzaak is.
Wat wordt er gedaan als er een tekort van een geneesmiddel dreigt?
Dat kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te kijken of er alternatieve geneesmiddelen gebruikt kunnen worden. Vaak kan een tekort worden opgevangen door een medicijn van een andere fabrikant. Het heeft dan wel dezelfde werkzame stof en dezelfde sterkte.
Ook kunnen apothekers hetzelfde medicijn van een andere sterkte meegeven aan de patiënt. Zodat patiënten bijvoorbeeld twee keer 50 mg slikken in plaats van één keer 100 mg.
We bekijken ook of er een alternatief uit het buitenland is. Of we vragen apothekers om tijdelijk minder medicijnen mee te geven aan patiënten.
In hoeveel gevallen is er een oplossing gevonden voor mogelijke tekorten?
Voor bijna alle meldingen in 2018 is uiteindelijk een oplossing gevonden. In 2018 was bij 6 kritische medicijnen een (tijdelijk) tekort waarvoor geen of niet direct een ander vergelijkbaar geneesmiddel beschikbaar was. We beseffen dat niet alle oplossingen ideaal zijn voor de patiënt. En dat dat tot vervelende en stressvolle situaties kan leiden bij patiënten en apothekers.
Wat gebeurt er als een tekort niet op tijd gemeld wordt?
Bedrijven die het medicijn in Nederland op de markt brengen (handelsvergunninghouders) en fabrikanten zijn verplicht om een dreigend tekort tijdig te melden. Gebeurt dat niet, dan kan de IGJ hiervoor een boete geven.
Hoeveel tekorten aan medicijnen waren er volgens het Meldpunt in 2018?
Voor de meeste meldingen van tekorten was een alternatief geneesmiddel beschikbaar of kon een medicijn uit het buitenland gehaald worden. In 2018 was bij 6 kritische medicijnen een (tijdelijk) tekort waarvoor geen of niet direct een ander vergelijkbaar geneesmiddel beschikbaar was. Het CBG en IGJ hebben bij deze tekorten oplossingen aangedragen om de gevolgen voor patiënten zoveel mogelijk te beperken. Denk dan aan behandeling met een ander medicijn, hetzelfde medicijn met een andere sterkte of een medicijn uit een ander land.
Ook heeft het CBG over deze tekorten gepubliceerd. In 2017 was dit bij 2 medicijnen het geval.
Voorbeelden acties: tekort middel alcoholverslaving en Parkinsonmedicijn
- Het CBG adviseerde artsen bij middelen om alcoholverslaving te behandelen (disulfiram) om de beperkte hoeveelheid alleen voor te schrijven bij bestaande gebruikers. Dit tekort is daarna opgelost door toestemming van IGJ om het middel uit buitenland te halen.
- Bij het Parkinsonmedicijn (levodopa/carbidopa) werd een tekort zoveel mogelijk beperkt door patiënten minder voorraad mee te geven. Daarnaast werd geadviseerd nieuwe patiënten bij voorkeur een ander Parkinsonmedicijn te geven.
Naast deze kritische tekorten waren er ook tekorten die veel media-aandacht kregen, zoals het tekort aan de anticonceptiepil.
Hoe kan het dat er in 2018 meer meldingen zijn dan in 2017?
Het Meldpunt ziet een stijging van het aantal meldingen van leveringsproblemen en het helemaal uit de handel halen van medicijnen. Dit kan komen doordat bedrijven het Meldpunt steeds beter weten te vinden. Het Meldpunt is namelijk in 2017 gestart. Het rapport gaat over de cijfers van het tweede jaar dat het Meldpunt bestaat.
Hoe kan het dat er in 2018 veel meer geneesmiddelen uit de handel zijn gehaald dan in 2017?
In 2018 zijn er 316 geneesmiddelen door de bedrijven definitief uit de handel gehaald. Dit is een flinke stijging ten opzichte van 2017; toen werden er door de bedrijven 87 geneesmiddelen definitief uit de handel gehaald. Bedrijven noemen bij meldingen van het definitief uit de handel nemen van een geneesmiddel als meest voorkomende oorzaak bedrijfseconomische redenen.
Waarom geven Farmanco en de Patiëntenfederatie andere cijfers?
Net als vorig jaar is er een verschil tussen de cijfers van het Meldpunt geneesmiddelentekorten en -defecten en anderen. Dit komt onder andere doordat organisaties een ander type meldingen ontvangen.
Het Meldpunt ontvangt meldingen van verwachte leveringsproblemen van farmaceutische industrie.
Maar een melding wil niet altijd zeggen dat er ook echt een tekort ontstaat. Het kan bijvoorbeeld zijn dat er nog voldoende voorraad bij de groothandelaren en apotheken is, waardoor er geen tekort ontstaat.
Farmanco (KNMP) ontvangt meldingen van tekorten van apothekers in een later stadium. Op het moment dat een apotheker in zijn praktijk een tekort heeft, is een middel niet of moeilijk leverbaar. Dit kan komen doordat de voorraden bij de groothandelaren op zijn of bijna op zijn. Farmanco rapporteert alleen het aantal tekorten dat langer duurt dan 14 dagen. De apothekerskoepel KNMP ziet net als het Meldpunt een stijging van het aantal meldingen van medicijntekorten in 2018.
De Patiëntenfederatie Nederland baseert zich op een onderzoek onder tienduizend leden van het eigen panel, patiënten dus. Daaruit zou blijken dat veel mensen die afgelopen half jaar met een recept naar de apotheek gingen, het voorgeschreven medicijn één of meer keren niet gelijk mee kregen. Dit kan verschillende oorzaken hebben; een medicijntekort, een distributieprobleem binnen Nederland, of omdat de apotheek het middel niet op voorraad had.
Hoe melden bedrijven een tekort? (per verpakkingsgrootte of per medicijn)
Bedrijven melden een mogelijk tekort per medicijn.
Waarom zijn de grafieken anders dan vorig jaar?
Een aantal cijfers is in het rapport over 2018 anders weergegeven om de informatie beter te kunnen duiden, zo hebben we de 'Oorzaken leveringsproblemen' in een aparte grafiek ondergebracht.
Welke partijen werken samen bij het zoeken naar oplossingen bij geneesmiddelentekorten?
Een aantal partijen denkt samen na over mogelijke oplossingen bij dreigende geneesmiddelentekorten. Dat zijn het ministerie van VWS, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, geneesmiddelenfabrikanten, groothandels, apothekers, artsen, patiëntenverenigingen en zorgverzekeraars. Ze vormen samen de Werkgroep Geneesmiddelentekorten.
De Werkgroep Geneesmiddelentekorten formuleert maatregelen om geneesmiddelentekorten te voorkómen en, mochten ze zich voordoen, deze zo goed mogelijk op te vangen.